Araç Dinamiği – Kamber, Kaster ve Toe Açıları

    25498
    1

    Kamber, kaster ve toe açıları araç dinamiği ile ilgilenenler için pek yabancı olmadıkları kavramlardır. Bu açılar aracımızın yol üzerindeki güvenliğini ve lastik ömrünü belirleyen en büyük etkenlerdir. Bu açıların kullanıma göre optimum ayarlanması ile araç sürüş kabiliyetleri artırılabilir.

    Kamber

    Kamber kaster ve toe arasında ne çok taşıtılan ve anlaşmazlığa yol açan kamber açısıdır. Taşıtın ön tekerleklerine önden bakıldığında düşey eksene göre, tekerleğin üst kısmının aracın merkezine ya da dışarı doğru eğimine kamber açısı denir. Tekerleğin üst kısmı dışa doğru belirli bir açı ile eğim yapıyorsa pozitif kamber, içe doğru eğimli ise negatif kamber olarak tanımlanır.

    Görünüm olarak negatif kamber açısı daha havalı olduğu için , genel itibari ile daha popüler olsa da, bu açının pozitif ne negatif olmanın bazı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Negatif kamber açısı ile ayarlanmış olan bir ön düzen geometrisi, kullanıcıya dönüşlerde yüksek yol tutunma kabiliyeti kazandıracaktır. Ancak negatif kamber açısı düz yolsa yapılan sürüşlerde kontak bölgesini küçülttüğü için tutunmayı azaltacaktır.

    kamber

    Ayrıca negatif kamber açısı uygulandığında tekerler birbirine doğru bir kuvvet oluşturmaktadır. Bu kuvvet her iki tekerlekte zemine bastığında birbirini dengelemektedir. fakat tekerleklerden biri ile yol arasındaki temas kesildiğinde , kuvvetin dengelenmesi bozulduğundan araç , yerden teması kesilen tarafa doğru kayma eğilimi gösterecektir.

    Kamber açısının sıfır  yapılması aracın düz yolda ilerlerken yerle temasını güçlendirebilecektir fakat , bu şekilde yapılan bir ayarlama  dönüşlerde tekerlekler üzerinde yüksek aşınmaya neden olacaktır.

    Optimum kamber açısının seçimi kullanış şekline çok bağlıdır. Örneğin bir arazi aracında pozitif kamber açısı verilerek araç direksiyonun daha ağır tepki vermesi ve aracın daha düz bir şekilde yol alması sağlanır. Şehir içi araçlarında ise gerek tekerlek aşınması düşünülerek gerekse yol tutunması düşünerek negatif kamber açısı verilerek ayarlama yapılmaktadır.

    Kaster

    kasterTaşıt tekerleklerine yandan bakıldığında görülen, aks piminin veya alt ve üst salıncak rotillerini birleştiren doğrunun taşıtın önüne veya arkasına doğru yaptığı eğime kaster denir. Tekerleğe yan tarafından bakıldığında pimin üst kısmının arkaya doğru eğimi “Pozitif Kaster“, tersi ise “Negatif Kaster” olarak adlandırılır. Günümüz taşıtlarında her iki duruma da rastlamak mümkündür.

    Genel itibarı ile pozitif kaster açısı arasın yüksek hızlarda daha stabil davranmasını sağlamaktadır. Ayrıca pozitif olrak verilen  kaster yol üzerinde daha kolay direksiyon kabiliyeti sunmaktadır.

    Şehir içerisinde kullanılan bir çok araçta, cross-kaster şekilde bir kaster açı düzeni bulunmaktadır. Bu düzen sayesinde , sürücü araç direksiyon kabiliyetini kaybettiğinde aracın sağa doğru yönelmesini sağlamaktadır. Bu  şekilde araç karşıdan gelen trafiğe doğru yönelmesi engellenmektedir.

    Toe Açısı (Toe-in veya Toe-out)
    Araca hareket veren ön tekerleklere üstten bakıldığında görülen, tekerleklerin ön kısmının arkaya göre farklı mesafede olması durumudur. Ön tarafın arkaya göre kapalı olmasına toe-in, açık olmasına da toe-out denir.

    toe

    Taşıt düz yolda hareket ederken tahrik tekerleklerinin ve yükün etkisi ile ön tekerlekler, arkadan itişli araçlarda genellikle dışa doğru açılmaya, önden çekişli araçlarda ise içe doğru kapanmaya zorlanır. Bu nedenle önden çekişli araçlarda ön tekerleklere toe-out,arkadan çekişli araçlarda toe-in verilir.
    Taşıt ön tekerleklerine, üretici firma tarafından belirlenmiş değerlerin dışında fazla miktarda toe-in veya toe-out verilmişse bu durum tekerleklerde yuvarlanma direncinin artmasına neden olur. Ayrıca tekerleklerin, içten veya dıştan anormal derecede düzensiz aşınmalarına yol açar. Bu aşınma, yanal yönde testere dişi şeklinde kendisini gösterir.

    Araç üreticileri yukarıda saydığım ve saymayı unuttuğum bir çok sebep nedeni ile  bu açıları araç karakteristiğine göre optimum şekilde ayarlarlar. Bu ayarlamalarda  araç tipi önemlidir.  Yani bir arazi aracından , şehir içi aracın performansını beklememek gerekir. Hatta bu performansı beklemek ölümcül kazalara sebep olabilir.

    0 0 votes
    Article Rating
    Subscribe
    Bildir
    guest

    This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

    1 Yorum
    Eskiler
    En Yeniler Beğenilenler
    Inline Feedbacks
    View all comments